|
|
Апошнія вершы
Даволі стамляцца ў прыгоне,
Даволі марнець у журбе!
Пад сонцам свабоднай Пагоні
Падымем штандары свае.
Дармо мы шапталі малітвы,
Дармо вы хацелі вайны!
Iдуць на апошнюю бітву
Вялікага Княства сыны.
Паўстанем за свабоду, брацце!
Узнімемся на люты бой!
Няхай святоўнае распяцце
Вядзе да волі за сабой!
Мы доўга пакорна трывалі
Ад вашых прытворных даброт,
Ды раптам узнесліся хвалі –
Як ты там, за далёкімі шляхамі-дарогамі?
Як ты там, у горадзе, дзе пануюць вятры?
Я іду да цябе невялічкімі крокамі,
Скрозь пакрытыя золатам восені сады.
Як ты там, пад адным са мной хмарным небам?
Як ты там, сярод мне незнаёмых людзей?
Зноў пішу я лісты адтуль, дзе ніколі ты не быў.
Зноў пішу ў цішыні, дзе пачуцці адчуць лягчэй.
Як ты там? Усё чакаю тваіх адказаў,
Звінелі два камарыкі,
Свяцілі два ліхтарыкі,
Заснула немаўлятка-
Маленькае дзіцятка.
Па небе месяц ходзіць,
Дрымоту, сон наводзіць.
Камарыкам не спіцца.
І сон зусім не сніцца.
Камарыкі –званарыкі,
Маленькія гусарыкі,
Вы моцна не гудзіце,
Данілку не будзіце.
Камарыкам цікава:
А сон той злева, справа?
За ім так цікавалі,
Аж шчочкі пакусалі.
Каб вярнуць тыя часіны,
Як вучыцца не хацеў,
То цяпер ўжо, магчыма,
На заняткі б я ляцеў.
Вочы вылупіўшы б слухаў
Як лічыць i як пісаць.
І ў дзверы бы не грукаў
Іншых каб не "даставаць".
З Шатэлье і Муассанам
Рэакцыйна бы ўзлятаў.
З Піфагорам бы аддана
Усе вуглы павымяраў.
Разам з Далем патлумачыў
Я б Ефрону, што цяпер
Ўжо мангол, татар не бачыў,
Але вельмі бы хацеў.
Крэўнасьць.
А мне бы бегчы, бегчы, бегчы
Да тых мурогаў, да лясоў,
Да сваіх родных, да стрыечных,
Да незабыўных галасоў,
Што ад народзінаў наданы,
Што ў доўгіх ростанях жывуць,
Якіх Вялікасьцю клікаю
І крэўнай еднасьцю нясу
І каб з душы не пазбыць у стэпах
Таго ні кропелькі адной -
Бягу, бягу, бо ўдосталь зьведаў
Я прагу крэўнасьці маёй.
-16.09.17.
Беларусь - мая Радзіма,
Ты чароўная краіна!
Толькі тут дубы гурбою
Мне спяваюць песні ў полі,
Толькі тут шапочаць дрэвы,
Калі іх кранецца вецер,
Тут гамоніць лес спрадвечны
Аб зямным і чымсьці вечным,
Кожны куст і кожны лісцік
Нам знаемы тут і блізкі...
Беларусь - мая Радзіма,
Ты прыгожая краіна!
Тут блакітныя азёры
Разліліся па прасторы
І сваім блакітным срэбрам
Ты пакліч мяне з сабою
І пачуццяў не хавай,
Шмат каго кахала ўжо я
Але ты цяпер мой рай..
Зноў агонь палае ў сэрцы,
Грае музыка ў душы,
Я б з табою так хацела
разам быць і назаўжды..
Толькі ты пакліч з сабою
Крочыць поруч скрозь часы,
Каб зліліся нашы лёсы
Быццам ніткі ў паясы...
Мы мінем усе благое
І ўсміхнемся ў канцы,
Дойдзем мы пад небам зорным
Да апошняе вясны...
,
Спатканне
Помню нашае спатканне
У цяні садоў,
Палыхала як агонь каханне,
Не хапала слоў...
Твае вочы ззялі
Нібы зорны свет
Я ў іх глядзела
Быццам у сусвет...
Ты шапнуў мне штосьці
Чутнае ледзь-ледзь,
Ціхае кахаю
Паляцела ўслед...
Шмат гадоў мінула
З тых былых часоў,
Але помню цудны
Позірк твой і смех...
Жоўтае лісце лажыцца ў далоні.
Восень сумуе. За ёю - зіма
Кіне сняжынкі сівыя на скроні.
Выйсця з палону ўзросту няма.
Толькі ўчора смяялася лета
Пасля сустрэчы з гарэзай-вясной.
Ах, ну чаму не здзяйсняецца мэта-
Каб заставацца заўжды маладой?!
Я не сумую, а слёзы ільюцца
Разам з самотным, халодным дажджом.
Кліча дзяцінства і просіць вярнуцца
У сінюю далеч, у родны мой дом...
1 верасня 2017г
Ці ў апошні раз я бачу гэта поле?
хто я такі? Ці проста чалавек?
не выбіраем у жыці сабе мы ролі,
эх, маркотна цягнецца наш век.
І ніякіх сонцаў нам не хопіць,
каб асвяціць чалавеку міру шыр.
толькі сваім дабро ён робіць,
дэрэмны толькі ў мышалоўцы сыр.
І не бачыўшы краю роднай прыгажосці
усё лятуць бязумныя гады...
каб спыніць іх нам не хопіць злосці,
куды спяшаюць яны?Куды?
Пакуль не замялі зімовыя завеі
мінулых летніх дзён апошнія сляды,
сустрэнемся ізноў на восеньскай алеі,
бо з будучыні мы не вернемся сюды.
Дзе нагадае мне вачэй тваіх суквецце
(струн-успамінаў спеў з падзякай успрыму),
як валасы твае ўначы прылашчыў вецер
пяшчотна. То было амаль жыццё таму.
І месяц, можа быць, апошні раз зайграе
святлом сваім маўкліва. Як раней, калі
ВОСЕНЬ
Восень бегла трапятліва,
Падганяючы зіму,
Рваўся вецер хапатлівы
І гнаў хмараў чараду.
Знікла сонца з небагляду
І заставіла зямлю,
Слухаць гукі лістападу,
Ахінуўшыся ў імглу.
Кроплі пелі штось журліва,
Бегла восень трапятліва,
І спявала калыханку
Пад мелодыю дажджу...
Сяброў сабраць бы ля кастра,
Параскідала што па свету-
Работы шмат і спраў гара,
А адпачыць- дык часу нету-
Вось так і цягнуцца гады...
А я пакуль што малады-
Мне б выпіць шкалік первача
І зьесці дранік на закуску,
Размову ветліва пачаць:
Не абы як- па беларуску-
Аднойчы гэтак і зраблю,
Як стану кумам каралю.
і дрэва гэтае ўпала
самотна росшы ў гаі.
не мужыцкая рука яго зрубала
не мужык яго вырашыў ссякчы.
бярозка доўга памірала
яна гніла з нутры.
тачылі яе чэрві,
грызлі яны яе з нутры.
ніхто не чуў болю ў плачы
ніхто не чуў яе мальбы
а яна ў самоце моўчкі памірала
не ў сілах быў ветрык ей дапамагчы.
бярозка звонку выглядала стройнай
была прывабна, як і ўсе
цудоўна ў весну загарала
ці заўседы я з табою буду?
мая радзімая зямля,
ці зноў пабачу тую руту?
што супакойвала маля.
ці зноў пачую песні я самоты?
у гушчы пушчаў і бароў,
ці зноў стапчу старыя боты?
шпарка бегшы да сяброў.
ці маці зноўку маладою прыгажуняй стане?
і сына прыгалубіць як дзіця,
бацька на стол чарку ставіць?
вып'ем жа за мір, мае дзіця.
ці зноў заплачу я расою?
узгадаўшы маладосць,
Хоць і вайна жаночага роду,
але колькі мужчын палягло
тых хто браў у рукі крывавыя зброю
як так адбыцца магло?
наўрацце жыццё аддавалі дарэмна,
але памяць пра іх амаль не жыве.
яна праляцела імгненна,
забылі мы што наша зямлі ў геройскай крыве.
і парады навошта праводзіць?
калі ветэран у халоднай хаціне жыве...
толькі страх тоя зброя наводзіць,
колькі герояў забытых ляжыць ў зямле.
Ноч скарыла гукі мрояў,
пакарыла сенажаць.
не бачна жаночых у полі строяў
ноч прыйшла малят пужаць.
там дзе хітае вецер дрэвы,
яна гуляе страшны пір.
бор гудзе, спявае спевы,
страх запоўнівае шыр.
поўня ў небе ярка зяе,
нібы сонца ў ясны дзень.
ваўкалак яе шукае,
абганяючы свой цень.
зверы ў норы паўцякалі,
баючыся ўладара свайго.
ваўкалак на паляванне выступае,
кроў пральецца ў ног яго.
На небе зорка зяе,
захапіўшы небасвод!
яна простор любоўю авявае ,
ціха крочыць на пярод.
та зорачка ярчэй за сонца.
роўных у прыгажосці ёй няма!
загляні ж у мае аконца,
прашу цябе, але дарма.
Яна на небе ў танцы скача,
какетку,польку, падыспан.
ты пакахай мяне вар'ята,
закахаўся я, ці то месяца падман?
я пакахаў цябе адразу,
як толькі трапіў у тую ноч.
не прабачу нікаму тваю абразу!
Дзень добры, спадарыня мая.
пішу вам, таму што не магу я болей.
трываць разлуку, ідзе з пад ног зямля.
бяз вас, не магу змірыцца з такой я доляй.
я як тое немаўля, кручы і ў душы я плачу.
няўжо не прымяце дзіця?
што адчувае ў апошні час адну няўдачу.
вашы губы як святочная куцця.
салодкія і часам горкія ў прыдачу.
пазіраю я на вас, усё трымціць у захапленні.
яшчэ не надыйшоў той час.
Дзе ж быў Твой народ, мая Радзіма?
калі пілавалі ворагі цябе.
забівалі твойго сына...
стаяць на могілках матулі ў журбе.
Чаму маўчалі нашыя мужчыны?
папусціўшы голавы да ног.
пакуль снавалі дзікія дружыны,
Твой, Айчына, разбураючы парог.
Крыжы кругом ды крумкачы-вар'яты.
сцерагуць папусцеўшы бор,
стаяць паўсюль пустыя хаты...
няўжо прайшоў маей Радзімай мор.
Хай пацалункі зарастаюць травамі ў тумане.
каб ніхто не ведаў праўды той,
што блукалі мы з табою ў сваім падмане
як я дрыжаў, калі казала ты слова Мой.
як вусны твае казаліся саладчэй туману,
у вачах тваіх гарэў, блішчаў сусвет!
І здавалася, што не прачытаць мне нашага раману.
я бачыў як ад кахання у вачах палалі тысячы камет.
як груді шырыліся глытаўшы паветра ў захапленні.
Ізноу дажджы памылі мне дарогу,
Маучыць, з рулём у абдымку, Аляксей,
Быць можа, дзён нам засталось нямнога,
А мы з табой у растанні усё часцей.
Казау табе, што цяжка, усё злавауся
Калі мы побач - і не мець сустрэч,
А сам да мора Чорнага падауся
Нібыта ад сябе самога прзч.
Уцёк сюды, каб пра цябе не помніць -
Мне дактары прызначылі спакой,
А я імкнуся кожны дзень напоуніць
У стане пастаяннага здзіўлення
праз мора сноў і нетры іншасвету
мы з хуткасцю свабоднага падзення
ўразаемся ў блакітную планету.
Вялікі выбух. Вынік - дзве палоскі.
Жыццё паўстала трапна, бездакорна.
Дзяўчынкай быць, вядома, страшна трошкі,
а хлопцам нарадзіцца вельмі добра.
Цемная ноч ахінула зямлю,
Зоркі на небе яскрава ззяюць,
Толькі цябе аднаго я люблю,
Ціха шапчу небакраю...
Колькі з табой мы знаёмы былі?
Мабыць гады, ну а можа стагоддзі...
Мусіць у мінулым жыцці набылі
Нашы з табою кахання пацёркі ...
Колькі разоў сустракаліся мы?
Тут, на Зямлі, ці на іншай планеце..
Чуе душа, што раднымі былі
У нашым дзівосным Сусвеце..
Калі на досвітку віднець
Распачынаў абшар спрасоння:
– Хлеб наш насущный даждь нам днесь,
Хлеб наш штодзённы дай нам сёння, –
Шаптаўся з дэрашам старым
Такі ж сівы як лунь араты,
Яго за кантаровы рым
З хлява выводзячы праз краты.
На небе зоркі ўразнабой
Згасалі ў немачы ганебнай,
I конь шаўковаю губой
Кранаў шаўковы мякіш хлебны.
Быў трапна звостраны адвал
Траха што зношанага плуга,
За высокімі сценамі
На месцы цяперашняй Лідскай друкарні доўгі час знаходзілася турма, абнесеная высокімі сценамі.
За высокаю сцяною
быў гарадавы астрог.
З мімікаю ледзяною
твары наглядаць майстроў.
Тут рэвалюцыянераў
у зняволенні трымалі,
каб адвучваць ад манеры
царскі трон хістаць грамамі…
Пан наглядчык стаў, прыйшоўшы
(галава з прагалінкай).
Лідскую турму “пры Польшчы”
называлі Каменкай.
Мост праз Нёман
Ля шашы Ліда – Бярозаўка, за мастом праз Нёман, стаіць помнік у выглядзе жанчыны-маці з забітым юнаком на руках. Ён пастаўлены ў памяць аб расстраляных у 1941 годзе фашыстамі палонных чырвонаармейцах, якія будавалі мост.
Халодныя хвалі кацілі
вятры пад гучанне грымот.
Даўно ў Агародніках ціхіх
праз Нёман пракладзены мост.
Фашысты на ўсход павалілі.
Каб ворага стрымліваць моц,
Калі б who is знала who,
дык who бы дала лаху.
Ведзьма
Я не чарауніца — ведзьма маладая
Добрым людзям побач гора не жадаю.
Разумею птушак і звяроу размовы,
І на гэтым свеце мне нішто не нова.
Погледам адзіным запаляю душы,
А маё жа сэрца — куляй не ўзрушыш.
Мне наканавана бязлітасным лёсам
Захаванне ведаў тайных і дзівосных.
Нельга тыя веды мне выкарыстаці,
Толькі захаваць іх, толькі перадаці.
Не пытайце людзі нашто тыя веды,
На кірмаш
(байка)
Дзядзька меўся на кірмаш...
З-пад паветкі колы
выгнаў...
Воз той, Бог прабач,
Пеўню на смех — кволы.
Дзядзька кола пахістаў
Асцярожна ботам —
Дзе той час рамантаваць,
Будуць грошы — потым...
Так і выбраўся:
наклаў
Збожжа і бялізны,
Яек кош, два кумпяка...
Скарб — ого! — вялізны...
На Каня хамут уздзеў
(З дзірак лезе вата)
Конь на кола паглядзеў,
І здзівіўся надта
Не еўшы цытрусаў, не абасцы трусоў,
бо хто ж паверыць ў жаўцізну ад цытрусаў?
Восенню ты і вясною
Ніву упарта арэш.
Часам у рукі з любоўю
Пульхную глебу бярэш.
Следам сяўба надыходзіць,
Перадыхнуць не дае.
Зерне далоні лагодзіць,
Рукі залоціць твае.
Як збажына даспявае,
Гладзіш падчас каласы
І пад рукой адчуваеш
Родных дзяцей валасы.
Вось і жніво наступае.
І, прывітаўшы зару,
Шчодры ўраджай ты збіраеш,
Не пакладаючы рук.
Сёння дажынкі спраўляем, –
Рады цябе сустракаць.
За жыццё б нямала зведаў
Адзінокасці пакут,
Каб не зваў сусед суседа
Да сябе на талаку.
Павукі адны такія –
Ў адзіноце сеткі ткуць.
Камары ж здаўна і тыя
Талакою мак таўкуць.
Крыць страху, прывесці дровы
I дзялянку пакасіць –
Памагчы ты сам гатовы, –
Самаму смялей прасіць...
Часам ліха ў страшным гудзе
Разлівалася ракой.
I вайну змагалі людзі,
Стаўшы дружнай талакой!
А таму не хоча ведаць
Дома ў адной сялянскай сям’і жыў Дамавік. Вызначаўся ён тым, што быў вельмі дамавітым. Паснуць ноччу гаспадары, дык ён выйдзе са свайго сховішча і, калі ўбачыць што-небудзь не там дзе трэба ляжыць-валяецца, дык адразу пакладзе на сваё месца. Часцей за ўсё гэта былі раскіданыя цацкі маленькай Алёнкі.
З намі, прычакаўшы лепшай долі,
З цеплынёю помніць Беларусь:
Казімір Сваяк, як кветкі ў полі,
Землякоў збіраў у свой хаўрус.
Блізкімі былі там сваякамі
Ўсе яны, – радніла іх любоў
Да Радзімы мілай, што вякамі
Засланялі прашчуры сабой.
Мовай беларускай сэрцы грэлі –
І таму агмень яе не чах.
І, як тыя зорачкі, гарэлі
Мроі іх іскрыліся ў вачах…
Веру гартавалі – уставалі
Да пляча плячо, як ваяры,
Памяці маці маёй
Францішкі Іосіфаўны
1.
Прачнуўся.
Хутка прагучыць: пад’ём!
А сніў: за мною старшына ганяўся!
О, бог мой-старшына,
Я ж дома!
І
са мной з пасцелі
Мой настрой падняўся!
Ў акно зірнуў.
О, як жа там дымам
Вальготна перад раніцай
Крыўляцца!
І пры святле зары ружовым
Зноў
пайшлі ў мяне ўспаміны праяўляцца!
Ды мама дзе ж?
Ага, на кірмашы.
Дзесяткі тысяч рук гартаюць "Каласы...",
І, як з глыбі стагоддзяў, чутны галасы:
"Урад для народа, а не наадварот -
гэткае ўлады наш годны народ.
Няма ў нас дваран, у нас роўныя усе -
калі тут не так, то дай волю касе,
бацькавай стрэльбе ды вострай сякеры.
Няволю, галечу выкінь за дзверы!"
Змяняецца свет, гады ў рады.
А тут усё жыццё пад знакам бяды,
і на краіну адзелі хамут -
|