|
|
Апошнія вершы
Белы вандроўнік Зямлі
Алесю Пісьмянкову прысвячаецца
Ты любіў чысціню—позірк зыркіх сняжынак,
Цікавалі з сумётаў з-пад замшэлых платоў…
Ты любіў цішыню, надвячорак над жытам,
І мурожны той луг, дзе дзяцінства прайшло.
Ты любіў Беларусь, светлы ранак над лугам,
Неба чысты адбітак у празрыстай вадзе,
Услаўляў ваяра , свайго бацьку за плугам
Між намі — боль — нязвёрстаныя вёрсты.
Але любві — гаротніцы маёй —
стае й таго, што недзе ў свеце ёсць ты.
Бо й не са мной — ва мне ты і са мной.
І хоць калісь табе ў духоўным збоі
святло маё ўдалося патушыць,
мой кожны міг асветлены табою —
ажно да дна калодзежа-душы.
Ты — мой сусвет. I мне не дзіўна тое.
Бо я не грех, не жарсці лютай глюк,
З глыбіняў Нарачы.
За векам век,
Ў адным напрамку.
Варушыць жвір.
Ад ранка і да ранка.
Паміж дубоў, бароў.
На перакатах шпарка.
К сястрыцы Віліі.
Імкнецца Нарачанка
Адчыняцца дзверы, глытне цяплыню падстрэшша
І жоўтыя лямпы на момант асветляць снег.
Ён мякка прылёг на мяжы лістапада-снежня
І ціха чакаў, каб у вочы зірнуць табе.
Раскінецца вечар тканінаю-аксамітам
І зоркі заззяюць па ўзмаху тваёй рукі.
А ты усміхнешся. Сягодня табе адкрыта
Ўсё тое, што неверагодна ўявіць другім.
Па ветры пацягнецца водар тваіх акацый,
А вам чого? Гармоню, мо, шчэ прама?
То вжэ іды да мошчам поклоняйся
Хочу купіть баян. Дешовый. Ураган.
Но тут ля вам прыдложат сінтэзатор.
Бо нашчо кнопач, гай! Возьмы во ліпш наган.
Ну, как – в нагах такая во ж наждачка.
Но еслі бы шчэ так! Да ты куда попав!
Ведь тут ув жыда тысячы названій.
Порода поросят, собакы, тушк телят.
І ныц ныма “музычные товары п”.
"Пад знос"
Як носіць нехта рэч якую
Насіў ен думку вось такую:
Сваю хаціну,што старэе
Змяняць на штосьці панавее
Вакол стары мікрараен
"Пад знос"папасьці марыў ен
Не часта,скажам так,бывала
Што ваша думка ў цэль трапляла
Ішлі гады і напіралі
Як у бязконцым моры хвалі
Унукі есць і сам стары
Жыцьця адбіткі на твары
У Віцебскай вобласці ,у краі Глыбоцкім
У месяцы ліпені - летняй парой
Тут посвістам гулкім і маладзецкім
Завуць частавацца вішняй златой.
Завуць частавацца вишняй барвовай
Сябе паказаць і другіх паглядзець ,
Дзяліцца уменнем і песняю новай
Туды прыяджае замежны сусед.
Усе хочуць спелую вішню адведаць
Барвовыя ягады просяцца у рот
Яна адурманіць сваей асалодай
Мы тут думаем, шчоб
Шэ впыкті кому гозьдь.
Ну, тыхэнічко так, помалэньку п.
От вкупылы ж гармоньк.
І вжэ прыз нам жыдок-с.
От зайшлы в інтэрнэт:
На фанеры.
Ныц мошэннікый в кобр:
Што? Чаво вы гаворш?
І вгрожають схыба це злодейкы?
Ну, так счась разьбіромсь!
Ты но трубку полож.
Іх-ха-ха! А ты вжэ й на кручочке ль.
Ну, чево же ешчо
Ожыдаты от псов:
Ня Боствы клікаю, ня цудаў чакаю
Пад зорным небам, без дна і без края,
На зямельцы ля зёлак рупліва карпаюсь
І ведаю, доля чакае такая:
Якая вядзе да нябогай адрыны,
Якая адрынуўшы - зноў мяне прыме.
-03.06.18.
Ты, як немаўля, чароўная. Спіш,
А зоркі здзіўлена будуць глядзець,
Лашчыць дыханнем. Сусветам ляціш,
Анёлаў там зможаш сустрэць.
Суцешаць яны ратавальным сном,
Памрояць явай, схінуцца да нас,
Дзе за спічастым, вітражным вакном
Застыне захоплена Час.
Не служы паніхіды па згубленых паэтэсах
І па кнізе, якую ты ўжо не завеш сваёй.
У часы навальніц, на адкінутых воддаль крэсах
Ты наўрад ці ўзгадаеш аб ёй.
...Адшукаўшы сябе пад насцілам кляновых словаў,
Ты смяялася, ў росную вільгаць уткнуўшы твар.
І кранала радкі, перачытвала іх нанова,
Узіралася ў вобразы.
Кожны з іх быў - пажар.
Ты ступаеш на брук, заімшэлы, даўно знаёмы.
Ён шчасліва раскінецца, выльецца прахалодай.
Пад царкоўных званоў несціханы і гулкі гоман
Ты бяжыш на кірмаш - пабліжэй да свайго народа.
Там ідзеш нетаропка, з цікаўнай такой усмешкай,
Павітаешся з кожным, спытаеш, як што каштуе.
Так свабодна і весела, з цэлым мяшком чарэшняў
Ты няспешна пракрочыш густы чалавечы вулей.
За ціхай ракою , у бярозавым гаі
Вясновая кветка распусціцца зноу
И я загадаю жаданне святое ,
Кааб жылі у сэрцы вясна і любоу.
Фарбуецца неба барвовай зарою,
I вечнае сонца над светам узыдзе .
I белая птушка узляціць над зямлёю
I божую міласць з нябёс прынясе.
I нешта вялікае у сэрца уліеца…
Жыцця мне хопіць , каб тое спазнаць.
Iстанеспакойна,якбыццаму зяцінстве,
Калі абдымала матуля мая.
А не лентяйнічайм з Васюх
Зерна 5 ложек мне замнога й,
Коб утолыты жебу дэсь,
Шо всэ б оно і влепіць в глову зь
Якую нэчысьць ціп Сашкэй.
Мы тута шося бадзыгоным ш.
Туда-сюда – і в крапіву ш.
От вжэ й пойісты трэ бы крохы.
А то чого б ны по мозгу сь.
І потому мы зары в горловк
Покрохы й впустым ексь слёзу.
Да, ой, ну, шо то ты шолотыш!
Да мяткы ш вонь да ложк мыдусь.
Па садзе вішнёвым дзяучына гуляла
Распушчаны косы умывала расой
І кожная птушка ёй тут шчабятала
Пра лёс, пра каханне, што збудзецца зноу.
Квітнеу майский сад , а дзяучына гукала
Гукала кахання , а сад пах - шанэль .
И вішні галінкі у букецік сабрала
Вяночкам спляла іх у белую вэль .
У дымку вішнёвую сад апранауся
Дзявочай красою напоунены быу .
I спелаю вішняй , духмянай зъяуляуся
Прам заліхвацка пахнуць чубуКі зь
І снова я в атлёте і прілёте.
А вы прідёте на мою мечту ш?
Бо я но й шо тут гондэ во с охотой
По крайній меры правільно шэ чту-с.
Вот мні Беспавловн вдула жэ Алёна
Чогося, ого-го, бы й творогу сь.
Так чо ля мне не й смакаваці слодыч,
Шо прамо в рот жэ лізэ ексь сётут.
Ідуць баі – а я лентяй чево-та ж.
І не хачу на барыкад мырців.
Мы як сняжынкі –
Ляцім кудысьці,
За чымсьці,
Шукаем выйсце.
З гульні без замінкі
Не так проста выйсці
Па засняганых сцяжынках.
Збіраемся ў зграі –
Людскія сумёты, -
Каб вопыт
Дапёрці ў свой побыт.
З формамі граем,
Сплятаем змовы,
Чарнатою сябе паганім.
Блістаем ў святле
Пражэктароў,
Ліхтароў
І родных двароў.
Імжым у чужой галаве,
У вачах сяброў,
Адлюстроўваемся ў імгле.
Растаем і згараем,
Колькі гадоў мне зязюля кувала,
Я іх пражыўшы бягом,
Зноўку сябе немаўлятам счуваю,
Ля першых матчыных слоў,
Зноўку я чую бацькоўскае: ,,Зюзя!… ,,
І ўкрываюсь радном,
Не, я цяпер халадоў не баюся -
Мне бы прысьніць стары дом,
Мне бы прысьніць далягляда зарніцы,
Па-над абшарам лясным,
Ніцма ўпасьці да роднай зямліцы -
І не жадаць ні аб чым.
-02.06.18.
Колькі гадоў мне зязюля кувала,
Я іх пражыўшы бягом,
Зноўку сябе немаўлятам счуваю,
Ля першых матчыных слоў,
Зноўку я чую бацькоўскае: ,,Зюзя!… ,,
І ўкрываюсь радном,
Не, я цяпер халадоў не баюся -
Мне бы прысьніць стары дом,
Мне бы прысьніць далягляда зарніцы,
Па-над абшарам лясным,
Ніцма ўпасьці да роднай зямліцы -
І не жадаць ні аб чым.
-02.06.18.
Колькі гадоў мне зязюля кувала,
Я іх пражыўшы бягом,
Зноўку сябе немаўлятам счуваю,
Ля першых матчыных слоў,
Зноўку я чую бацькоўскае: ,,Зюзя!… ,,
І ўкрываюсь радном,
Не, я цяпер халадоў не баюся -
Мне бы прысьніць стары дом,
Мне бы прысьніць далягляда зарніцы,
Па-над абшарам лясным,
Ніцма ўпасьці да роднай зямліцы -
І не жадаць ні аб чым.
-02.06.18.
Калі пустому набыць апранаху,
Бліскучыя цацкі навесіць і бляху
І пхаць-папіхаць да высокай гары -
Усё будзе добра, але да пары…
Калі з тэй пустэчы рабіць велікана,
Ля істот чалавечых як волат-тытана
І дуць-надзімаць вось на гэтай гары -
Усё будзе добра, але да пары…
Я незалежный, каб Вам гаварыць,
Што слова пустое - надзьмутый пухір,
Пыхаць дарэмна над ім і марнець,
Чорналіха.
Чорналіха ня тронь,
Не спрачайсь, ды баронь
Сваю годнасьць і слабых людзей,
Дакуль шляху твайму не саступіць яно
І ад гэтых людзей адыйдзе.
Чорналіха ня тронь,
Бо сьмярдзюча яно,
Бо з тхарынае моцы яе
Пацук горкія сьлёзы ліе…
Чорналіха ня тронь!
Сонца вораг смале
І яно за бядой, як вада ў сутонь,
З ног чысьцюткіх тваіх аплыве.
-02.06.18.
Братэрская кроў.
Адны сугучча
Адных каранёў
І вочы, і вусны,
І рудая кроў,
Адно паветра
І неба блакіт,
З крывёю, да нетраў
Палітай зямлі.
Хтось уседазвольны,
Крывосны, благі,
Зьнядбаў бы супольнасьць,
Ёй сьцены б намыў,
Смалою дзягцярнай
На межах такіх
Найменьні мяняў бы,
Цкаваў і цьвіліў…
Адны сугучча
Адных каранёў -
Славянству ці зручна
Братэрская кроў?
02.06.18.
Братэрская кроў.
Адны сугучча
Адных каранёў
І вочы, і вусны,
І рудая кроў,
Адно паветра
І неба блакіт,
З крывёю, да нетраў
Палітай зямлі.
Хтось уседазвольны,
Крывосны, благі,
Зьнядбаў бы супольнасьць,
Ёй сьцены б намыў,
Смалою дзягцярнай
На межах такіх
Найменьні мяняў бы,
Цкаваў і цьвіліў…
Адны сугучча
Адных каранёў -
Славянству ці зручна
Братэрская кроў?
02.06.18.
Сонца застыла і замерла па-над лесам,
Ціха ўдыхае духмянасць крамяных траў.
Колькі усмешак і колькі чуллівых песень
Ты, мой сябрук, мне на гэтай прасторы даў?
Як прыстаўлялі мы лесвіцы да адрынаў
І залязалі на кожны жасцяны дах
Помніш, мой сябар? Здавалася, за хвіліну
Я забывала пра самы пякучы страх.
Сонейка знікла, маленькае, залатое.
Водар бароў перастаў мяне вабіць і
Што ў жыцьці непарушна,
Што са мною жыве,
То - не сон на падушцы,
Не прытома ў траве.
Б’юць маланкі-зарніцы,
Паласуюць грымоты,
Я не падаю ніцма,
Не кідаюсь наўцёкі,
Смалой чорнае ліха
Ад мяне адстае,
Бо ў малечым дзяцінстве
Я ў смале ўжо гарэў,
Бо да чыстай крыніцы
Я заўсёды ў хадзе,
Дзе мне піць - не напіцца
За асьмяглых людзей.
-01.06.18.
***
Дзве рукі, што дзве ракі,
Так пяшчотна абдымаюць,
Быццам бы ў дзіця ўпадаюць,
Як у мора, напрасткі.
Нахіленне галавы
Над з’яўленнем немаўляці,
Што раднёй сунічнай лаце
Ў складках яркай сінявы.
Спаганяе вінаград
Прагным позіркам пакутнік.
Два айвовых зрэзу – лютні
Залатых анёлянят.
Золкі досвітак дваіх
Неразлучаных знаходзіць,
Вінаград яшчэ не бродзіць
Воцатам ля губ тваіх.
Прыгажуне.
Ад лета рамонкі,
Ружовыя вішні,
Аддаў у спадобе
Дзяўчыне Ўсявышній,
Руні купальскай
Гнуцьцё, хваляваньне,
Не цацкі, не лялькі,
А жонкі прывабу,
Аддаў ёй рамонкі,
Ружовыя вішні -
І змоўкла наўкольле,
І пошасьці зьніклі.
-31.05.18.
Талерам срэбным Месяц гарыць,
Зьзяе ўсёй моцай поўні,
Пакінуўшы човен латаны, стары,
Сабраўшы аблокаў бавоўну,
Юпітэр стракаты туліцца блізка,
Зь ім дзетак найбольшых чацьвера;
Іо, Эўропа, Ганімед і Каліста,
Імчаць мітусьліваю хеўрай…
Талерам срэбным Месяц гарыць,
Зьзяе ўсёй моцай поўні!
Я бы табе змог яго падарыць,
Каб быў з тытанамі роўня.
-30.03.18.
Талерам срэбным Месяц гарыць,
Зьзяе ўсёй моцай поўні,
Пакінуўшы човен латаны, стары,
Сабраўшы аблокаў бавоўну,
Юпітэр стракаты туліцца блізка,
Зь ім дзетак найбольшых чацьвера;
Іо, Эўропа, Ганімед і Каліста,
Імчаць мітусьліваю хеўрай…
Талерам срэбным Месяц гарыць,
Зьзяе ўсёй моцай поўні!
Я бы табе змог яго падарыць,
Каб быў з тытанамі роўня.
-30.03.18.
Пераклад
Стэфанія Данілава
забяры мяне, мора!
я стомлены да мяжы.
я валодаў усім -
і ўсяго я пазбыўся, мора.
як старыя ў гарах могуць сотню гадоў пражыць?
можа, слоўнікам іх невядомае слова "змора"?
я пакінуў свой дом -
ці то выракся дом мяне?
сваякоў я пакінуў -
ці кінуты сам я імі?
ды нікога, нічога ніхто ў мяне не адарве.
Пераклад
Стэфанія Данілава
Цягнуўся вечар, падаў ля дамоў
І заглядаў у зморанасць вачніцаў.
Няшчасце цераз розум надышло
Філолагам, што марылі забыцца.
Маркотны блік у келіх слізгануў
Як ліст у стаў, асенні і паўсонны.
На "прывітанне" стомленым "пакуль"
Казаць было б не крута, безумоўна.
Картава гукі зносячы з сабой,
Знікалі ў невядомасць дзве гаворкі,
Квет-жыцьцё.
Ашуканцы, ліхаманцы,
Што сярод людзей,
Не парушать, не стрымаюць
Сьвет маіх надзей,
Толькі волю душа мае,
Усьлед за ёй ідзе,
Хто ж яе калі стрымае,
Адкажыце мне!?
Ападзе квет яблынёвы,
Яблык ападзе -
Жыцьцё гэтку ж волю мае,
Квет-жыцьцё вядзе…
-29.05.18.
Туга.
Душу поўніць гоман…
Ёй - чаго паслухаць!?
Ехаць ці да Гомля,
Ці тугу адужаць?
Ёй бы перакінуцца
У шубу ваўкалачую,
Уздоўж Каялы-нітачкі
Шлях адмерыць лапамі,
Праз кавыль блакітны,
Праз Дняпра сутонь,
Дзе за лесам відзен
Ужо бацькоўскі дом.
-28.05.18.
Прага.
Любасьцю сьвет захлынаўся ва мне,
Праз край душы бег, ад воч зіхацеў,
Мабыць яму трэба было аддацца,
З першаю прагай аблашчыць, абмацаць,
Мабыць сьвет быў у патрэбе такой,
У прывабе дзявочай клікаў за сабой,
Мабыць у дазволе быў ганьбам і цвілі,
Зносіў імёны і клікі чужыя…
Час адкаціўся як бочка пустая,
Хто яе выпіў ад края да края?
Дзе той Гулівер, той чар-ліхадзей,
Чарнобыль нас адрынуў,
Па сьвету раськідаў
І ад былой Айчыны
Рэшты не аддаў,
Сьцягнуў яе падпругай
За схіл, за далягляд,
У засьценкі, за падмуркі
Забраў - і не аддасьць!
Ён марамі маімі
І думкамі ўначы,
Шнурыць вяртальный вырай
Туды дзе колісь жыў,
Туды, дзе годы цугам,
Змалолі ў жарнавы,
Вёскам разор, бязьлюддзе,
Жахлівее вайны…
Істоце ўсялякай
Да нор, да гнёзд паўзьці,
Помні…
Шчасьце зіхотка, як Сонца гарыць,
Як Сонца за поўдзень зыходзіць на схіл,
Не шкадуй чалавеча аб птаху такім,
Аб няўлоўным адвечна, думаць пакінь!
Шчасьце ў падманах, у растаньнях каханьне,
Сьветам кіруюць гэтым старым,
Ты ня шукай сабе долі інакшай,
З рэштай любові да сьвета жыві.
Хай яе нітка ня рвецца трывалая
Да племя-роду, Айчыны твае,
Калі ўсьцярогу б’юць бубны навальныя,
Помні…
Шчасьце зіхотка, як Сонца гарыць,
Як Сонца за поўдзень зыходзіць на схіл,
Не шкадуй чалавеча аб птаху такім,
Аб няўлоўным адвечна, думаць пакінь!
Шчасьце ў падманах, у растаньнях каханьне,
Сьветам кіруюць гэтым старым,
Ты ня шукай сабе долі інакшай,
З рэштай любові да сьвета жыві.
Хай яе нітка ня рвецца трывалая
Да племя-роду, Айчыны твае,
Калі ўсьцярогу б’юць бубны навальныя,
Пакіньце ў запасе
Хаця б жменю пораха,
Трымайце яго сухім –
Пры моцнай паразе
Становіцца ворагам
Сябра, зацятым і злым.
Ды з іншага боку
Працуе з сяброўкай
Закон гэты наадварот –
Былая сяброўка
Стане каханкай.
Як вам такі паварот?
Ёсць людзі з імкненнем
У вырай з краіны
Зляцець, тут ён не гаспадар.
Яны з разуменнем,
Што страцяць Радзіму,
Прыдбаюць душы цяжар.
А людзям, якія
Пакіньце ў запасе
Хаця б жменю пораха,
Трымайце яго сухім –
Пры моцнай паразе
Становіцца ворагам
Сябра, зацятым і злым.
Ды з іншага боку
Працуе з сяброўкай
Закон гэты наадварот –
Былая сяброўка
Стане каханкай.
Як вам такі паварот?
Ёсць людзі з імкненнем
У вырай з краіны
Зляцець, тут ён не гаспадар.
Яны з разуменнем,
Што страцяць Радзіму,
Прыдбаюць душы цяжар.
А людзям, якія
Сярод людзей мяне не адшукаць:
Нячутны я, нябачны - нібы здань я,
Дарэмна, Вам, мяне ля іх клікаць,
Дарэмна, Вам, майго чакаць спатканьня,
Нясе мяне мярэжнае жыцьцё,
Ношка гадоў бярэмкам дагарае,
Мярэжусь я над доляю зямной,
Зь ёй дымам шызым над зямлёй зьнікаю…
-26.05.18.
Сябе, падлетка, бачу я на ўроку:
На хвалях мар, узрушаны, плыву, –
Паэзія Ясеніна мне зноўку
Ўскружыла весьнім ветрам галаву.
І як у маі юным
за абедняй
Кадзяць бярозы,
бачыў я і ў сне.
І, ўпаўшы з неба, ўспыхнула натхненнем
Ясенінская іскарка ўва мне.
Таму вось малако каровы нашай
Пралітае, – у вершах і маіх.
І вобразы квяцістыя,
няйначай
Пакажыце мне Айчыну,
Матчыну маю,
Прывядзіце з далячыні
Дней былых сям’ю,
Дней малечых і дзяціных,
Што наўсьлед ідуць
І каханую дзяўчыну,
І як сны ёй сьню,
Абудзіце гоман у сэрцы,
Родных галасы
І чаротаў ціхі шэпат,
І прывід лясны…
Пакажыце мне Айчыну,
Матчыну маю,
З немай цемрадзі Чужыны
Я ёй адгукнусь.
-13.05.18.
А гады за сьпіной
Ўсе мае схаладзелі,
А гады ўсьлед за мной
Не пяюць, бо адпелі,
Адсьпявалі яны,
Як змаглі, як умелі,
Ім сьвятарні-хлявы
Сьвятаром-пеўнем сьпелі,
А гады, быццам дым,
Як пясок з мае жмені -
Шчасьце быць маладым,
Ды аб шчасьці ня ведаць!
-31.03.18.
Успамін.
Раскош Радзівілаў
Наўкольле дзівіла,
Званаму панству
Шлях сольлю сьцяліла.
Мой продак далёкі
Тых дзіваў не знаў;
Ён кміт быў, ці лёкай,
Ці, мабыць, святар…
Дрэмле замак нясьвіжскі
І замак мірскі
У абновах панцырных
Сучасных цаглін,
Ня бачачы скокаў
І баля званоў,
Турботаў і клопату
Продка майго...
-31.03.18.
Ты рукамі шчыра абдымала,
Цалавала ласкава ў шчаку,
Цяпер зоркай свеціш, мая мама,
У туманным Млечным дзесь шляху.
Песняй, як надзеяй , акрыляла…
Тая песня птушкаю звініць,
Каго песціш там, галубіш, мама,
Каго чэсна навучаеш жыць?
І той голас мяккі і зычлівы,
Чую я ў бясоннай цішыні,
Ты была рачулкай гаварлівай,
Ты была ўзорам дабрыні…
… Сыпле светам зорачка ўвысі,
Тоні - яўна, не здаецца -
Тоні яўна не здаецца.
А чы дасі в рот горк?
Нада прогнозам веріть,
А не дремаць гондэ во!
Шо клёны шылыстеть там!?
Да гэто ж швораб здох.
Да. Й мы тут во надеялсь
Влад оддохнуты в вошк.
Йіхалы бо і до беса
Сэс3 памоч ву чом-т.
Да, есця і в еврея
Шылыстунів штук 100.
І я гармошку взев там.
Дёшыво. За но ж кнопк.
Наш дарагой Владемыр!
Ты, шо, з Огдэмыр, мо?
Ну, раз букет во сцервы
“Цінькі-ціньк” – я цінькаю сінічкай,
З дня на дзень няўрымсліва скачу,
Клапатлівай птушкай-невялічкай
Да старонкі роднай палячу.
Сыпануць там жыта і пшаніцы,
Лусткай сала будуць частаваць,
А за пачастункі й гасцінцы
Пачынаю песні я спяваць.
Распушацца коцікамі вербы,
Па барах пралескі расцвітуць.
З водарам растуленае глебы
Парасткі на гонях прарастуць.
А я ўсё спяваю ды спяваю
Падручнік з слоўнікам міне.
Яно заўседы дома.
Асобна у памяці жыве.
Мясцовае то слова.
|