|
|
Апошнія вершы
Пра яе гаварылі, нібыта яна -
Алхімік.
Надвячоркам нячутна спускаецца басанож
Па каменных прыступках, зарослых імхом ды кмінам
Па адным з таямнічых, нязнаных нікім хадоў.
Пранікае ў пакой, дзе ціша і нерухомасць,
Кнігі, кнігі... ды стол,
Наўкола - няма душы.
У святле каганца, магічнага, трапяткога,
Там заварвае зёлкі, каб некаму памагчы.
...Ці заплюшчвае вочы яна.
Раяць дактары пажыць без стрэсаў,
Сэрца берагчы, не турбаваць,
Пазбягаць псіхалагічных прэсаў,
Па раскладу есці і кахаць.
І калі ўначы табе не спіцца –
Гэта стрэсы, больш няма прычын.
Нельга недарэчна мітусіцца,
Нават, каб сябрам дапамагчы,
Шкварку з бульбай замяні кефірам,
Не ўзнімай кілішак да гары…
Але ж мне, скажу Вам, людцы, шчыра,
Ад жыцця такога – хоць памры.
Пераправа
Той чорны дзень тут мала хто прыпомніць,
Бо столькі год мінула з той пары.
І на магіле не лунае помнік,
І цішыня ля Сіняе Гары.
А з-за яе, з выццём і гулам грозным,
Нямецкі штурмавік тады ляцеў.
Дзятва ад куль хавалася ў барозны,
А хто - ў акопы... Кожны жыць хацеў.
Пілот жа той стараўся бомбы скінуць
На пераправу, танкі дзе ішлі,
Каб ад яе і следу не пакінуць
Успамін ветэрана
Хутка бой. І таму наранку,
Па траве, што ў халоднай расе,
Мы паўзём да варожых танкаў,
Што стаяць у лясной паласе.
Кожны лічыць сябе героем,
Бо вярнуцца жывым – наўрад…
А заданне – разведка боем.
Толькі ўперад! Ні кроку назад!
Крык “Ура-а-а”, дробны стук аўтамата,
Ды разрывы гранатаў і мін…
Сірацела чыясьці хата,
Заставаўся адзін успамін…
Бой кароткі, як бляск маланкі…
Паганіні
Агітбрыгада. Фронт. Пярэдні край.
Хвіліны цішыні паміж баямі.
З аўтамабіляў сцэна. Месяц май.
І сіні водбліск неба на баяне.
Артыст, нібы каханую, абняў
Баян. Вакол – абветраныя твары.
У імгненне “Венскі вальс” настрой узняў,
Пад акампанемент старой гітары.
І скрыпка, быццам курскі салавей,
Выводзіла рулады ў задуменні:
Гучала ў іх сімфонія завей,
Вады бруенне па рачным каменні.
Дакрануся-не першы раз.
Ці то срэбра,ці золата ззяе?
Дробны позірк самшелых бяроз,
Неба сціплы кавалак да ўскраю.
Схамянуся,што бачыў я наўздагон-
І каго прыкмячаў,
Зваў з пяшчотай,
Цень аздобы, а ў ёй
Вобліч знешняй турботы.
Павуцінкаю сонца
На дрэвах ляжыць,
Дакрануся знікне праменьчык,
Але зноў зіхаціць
у бясконцасці ветны
агеньчык!
І ны цюкру вжэ в Васькы!
І ны сахару навыть.
От пак да, понаравыв монашыство.
Я учора спытався:
Чы ты пыв хоть шо с кашко?
Да а нашчо, він кажэ, й так смачно.
Ну, зу7, бы Панас!
Рыхтык, вылытый Пан!
Бо усё аж в нірвану впадае.
І дывысь на ёго:
Позагублював всё!
Ну, хы, ны й кошылька ны 3мае.
Я-то знаю, чого
Позабув дід усё:
Ну, Марынка ж боршчы шэ нам варыць.
А в гочох огонёк-сь!..
Мяне няма.
Адсутнасць ёсць.
Нібы асцё
Нібы лісцё
Пад кожным крокам
Збаўцы.
Мяне няма.
Сшумела кроў
Па вадасцёках
Гонкіх.
Нібы чытаючы кіно
Нібы чакаючы віно
І кнігі
Прапіваючы паглядам.
Мяне няма.
Знямела моц
Гульня сканала
Нібы галлё
Нібы лязо
Па твару
Поўха
Звонка.
Мяне няма.
Не ў гэтым сэнс
Не ў парушынцы
Не ў Сусвеце
Нібы са скрухай
Горкі сэкс
Незадаволенасць
Адвечнасць.
Мяне няма.
Вясновы вецер прыцемкі люляе,
Разносіць пах расчуленых бяроз,
Што быццам бы на дыбачках ад гаю
Бягуць у новы, сакавіцкі лёс.
А родны гай хвалюецца, шуміць,
Адчайна іх варонамі гукае.
Але і дрэвы ўвесну хочуць жыць
Напоўніцу, наводліў і да краю!
Іхцягне ў свет жаночая туга,
Адвечная дзявочая гуллівасць.
І дрэвы пакідаюць сонны гай,
Забыўшыся на розум і цнатлівасць.
Смерць адразае па жывому,
Напіцца болем трэба ёй,
Налюбавацца няўцешным горам
I прашаптаць самотнаму: « Жыві».
Шо любэ надта, калі дубік всохнэ
Людміла НікоЛаевна псіхолог.
Да, го, шэ ж у 4-й навыть школы!
Так-так. Вы Вася Брыль? То я мытлоё
Оно ганяю всекых юморовных!
Так я ж договорывса з Мохранцёво!..
Да наплевать на вашы лайкы! Кобзар!
Тут бо ву нас прыходыв уж такой хтось.
І нам влытіло од роно всёго гаж.
І зарыкы... звоны Еленцы той вуж:
Вона в бальніцэ. Шэ но во залёгла.
Помніцца так ясна мне карова
Наша
з картай свету на баках.
Раніца
духмянага такога
Наліла мне сёння малака.
Бачыцца, было нібыта ўчора:
Цягне плуг на ворыве наш конь.
І здаецца зараз, што з дакорам
Галавою мне ківае ён.
Сніцца: наш сабака звонка брэша.
Можа, вецер – злодзеем яму?
Ён, разумны, службаю нас цешыць.
І яго я ў думках абдыму.
І ката пакрыўдзіць не хачу я.
Час каменні пазбіраць,
Не раскідваючы болей,
І фундаменты пара
Пазакладваць нам з любоўю.
Брукаванкаю яны
Могуць класціся пад ногі.
Ў лазні ім няма цаны,
Што ратуе ад знямогі.
Час каменні пазбіраць –
Не хапаць з нябёсаў зоркі, –
Дзецям даць урок дабра,
Каб не зналі долі горкай.
Лепей поле засяваць, –
Каб радзіла нам на шчасце, –
Час каменні пазбіраць, –
Іх за пазуху не класці…
Зноў паклікала нас
Ракуцёўскае лета,
Дзе нас камень сустрэў
Стромкі, як кіпарыс.
Ён не можа маўчаць
Камень праведны гэты, –
Нам гаворыць аб той
Незабыўнай пары.
Зноў паклікала нас
Ракуцёўскае лета,
Дзе Максімаў дамок
Ўдаль глядзіць з-пад рукі,
І сабрала ўсіх нас
У кутку запаведным,
Быццам краскі ў букет,
Бы ў снапок каласкі.
Разышлося паўсюль
Ракуцёўскае лета,
Разлілося віном,
Памяці Міхася Савіцкага
Хіба ж быць можа куточак глухім,
Дзе шумны гай, гаварліўка крыніца?!
Толькі ў прыгожых мясцінах такіх
Мог ён, вялікі мастак нарадзіцца.
Яркія краскі цвілі для яго
Ў лузе за роднаю вёскай Звянячы.
І ад здзіўлення аж дых заняло,
Як першы раз тут вясёлку убачыў.
Вырасці тут ён не чулым не мог –
І не натхніцца на радасць і мукі
Творчасці, як і кахання, –
Сам Бог
Ў акно глядзела, як на ікону,
Дзе зоркі ў небе – святых вачамі,
Й шаптала мама малітву, помню,
Калі прасіцца на свет пачаў я…
І захварэўшы ў дзяцінстве, чую
Як шчыра шэпча малітву мама. –
І ўжо з пасцелі ўставаць хачу я. –
Гасподзь малітву пачуў таксама…
А як збірала мяне ў дарогу,
Мне хлеб агатні дала з сабою,
Перажагнала мяне і доўга
Глядзела мама мне ўслед з мальбою…
І садзячы, й капаючы –
паклоны
Другому хлебу – бульбе
аддаю.
І прычакаўшы ў раз які
акопін,*
З раднёй, з сябрамі оду ёй пяю.
Так цешаць вока стравы бульбяныя!
Заморскай смакаты смачней яны.
Ёсць бабка, і камы, і цыпіліны,
І з дранікамі побач калдуны…
Вырошчваць бульбу – праца немалая, –
Патрэбна папацець тут.
Не здарма ж
Мне соладка і горка,
Так салодка і горка,
Як вецер палыном парой дыхне.
І ён жа гэты вецер,
Айчыны добры вецер
Абдасць мядовым водарам мяне.
Мне зноў дзяцінства сніцца,
Мне зноў юнацтва сніцца,
Мой родны край, што ў сэрцы я збярог.
Палын і медуніца,
Палын і медуніца
Стаяць, як брат з сястрыцай, ля дарог.
Мне радасна і сумна,
Так радасна і сумна
Ў начное неба чыстае глядзець.
Мігае Палын-зорка,
Нарачанскі край,
Запаведны край
Рад мяне сустрэць,
Рад мяне прыняць.
Лечыць сэрца мне
Зёлак медаграй
І вада спяшыць
Маю стому зняць.
Нарачанскі край,
Блаславёны край
Асяніў крылом,
Азарыў кастром!
За твой добры люд
Тост падняць я рад
І за песні, што
Паднялі настрой!
Нарачанскі край,
Партызанскі край,
Аб героях ты
Памяць беражэш.
Запявае бор,
Падпявае гай.
І гараць-трымцяць
Свечкі зор бліжэй…
Ці ўсе лугі пакошаны,
Ці ўсе сенажаці?
Пытаецца сын у маці –
Каторую браці?
(З народнага)
Колькі вёрстаў адмерыць з касою
За жыццё высакоснае змог!
Скласці б разам усё сена тое –
Пад нябёсы узвысіўся б стог!
Абярнулася млечнай рачулкай
Гэта сена з лясоў і лугоў.
А сягоння, як быццам травінку,
Падкасіла хвароба яго.
Вясна авалодала небам.
Вярнуліся фарбы i гукі.
Кветкамі пахне глеба.
Сонца цалуе рукі.
Красуні ў новых туфлях
і сонечных акулярах
міма істот у касцюмах
цокаюць шпарка па справах.
Горад напоўніўся сонцам,
сагрэўся, пачаў распранацца.
Смяецца і танчыць бясконца.
I я не магу ўтрымацца.
Пара спатканняў
Нас гасцінна зайсці запрашае
На бярозавік сонечны гай.
У пупышках жыццё набухае,
Расквітае святлом небакрай.
Паспяшайся, глядзі, не спазніся
На спатканне з імклівай вясной,
У блакітнага дня закуліссе,
Адурманенае сон-травой.
Чуеш ветру дрыготкія спевы?
Бачыш мрояў начных чараду?
Твае вусны расчуліць няўмела
Красавік пацалункам дажджу.
Павесялеў уранку сад –
Шпакам- суседзям вельмі рад.
Іх песня снілася зімой
здзічэлай яблыні старой.
Чакала груша спевакоў,
крылатых весніх смельчакоў.
Яны ляцелі многа дзён
з вятрамі, сцюжай на абгон.
Для вішні чорныя шпакі,
нібы кахання смалякі –
Абудзяць у памяці галін
нямала радасных хвілін.
Шпакі прынеслі ў сад вясну –
і стала саду не да сну.
Шчаслівым хоча быць і ён
Колер снега ды зор,
Што ззяюць у небе –
белы.
Колер мака ды крові,
Што ліецца па венах –
чырвоны.
Колер паперы ды праўды,
За якую гінуць –
белы.
Аднойчы я
Аднойчы ты
Вярнемся туды
Адкуль ішлі
І праз вятры
І праз дажджы
Мы зразумеем
Усі шляхі..
Аднойчы я
Аднойчы я
Я зразумею як жыла
Што берагла-
не зберагла
Аднойчы я
Аднойчы ты
Аднойчы ў сны
Вернеш мяне
І з той зімы
Дзе побач
Роднымі былі
Аднойчы мы...
Дваццаць першага. Ноч. Панядзелак.
У імгле - абмалёўкі сталіц.
Сачыныць жа камусьці карцела,
Што каханне жыве на зямлі.
Ці ад суму, ці то праз ляноту,
Як прыдумалі, так і жывуць.
Без спатканняў галосяць гаротна,
Пра каханне пяюць і пяюць.
Толькі нехта адкрые сакрэты,
І яго цішыня агарне...
Я знячэўку заўважыла гэта
І нібыта хварэю цяпер.
Хай заход упадзе ў палыны
Ці раптоўна заціхнуць дубровы,
Застанемся й тады мы
Адны -
Ваяры за роднае слова.
Непахісныя, добрыя воі...
У руцэ - васільковы вянок.
Нам мацней за ўсялякую зброю
Несмяротны булатны клінок.
Праз нягоды і тысячы бед,
Пранясем, як агеньчык, мову!
Пранясем палымяны завет:
Вывучаць,
Гаварыць
І захоўваць.
Надзьмуўшыся, як хрыплая сава,
Яна ішла па брудным тратуары.
І снег, што ўсюды плямамі растаў,
Здаваўся ёй агідным ягуарам.
Яна ступала - ён пад ёй дышаў
І варушыў бялява-бурай поўсцю,
Рычаннем адгукалася шаша,
Глытала яе ногі без літосці.
Яна злавалась. Чвякала вада
І сакавік здаваўся ёй агрэхай.
Раптоўна... рыжых промняў чарада
Праз плот перавалілася са смехам.
О, благадаць — уцеха ўцех,
ратунак i спадзеў!
З Табой я бездані пазбег,
сляпы быў — і празрэў!
Ты i пастрашыла: "Ад зла
бяжы, як ад агню!",
i Божай ласкаю сышла
у сэрца — ўпершыню.
Я шмат iспытаў па жыцці
з Табою ўжо прайшоў.
Ты, памагаючы iсці,
вядзеш мяне дамоў.
Там мiр, i радасць, i спакой,
вяртання "дэ жа вю".
Там Цар, i Бог, i Творца мой,
Мы - палонныя нейчай нямогласці,
мы - палонныя нейчай слабасці,
мы ад бога на дужай адлегласці,
мусіць проста мы нізкай вартасці...
Жыта ясным днём засумавала,
Апусціла каласкоў чубы,
Бы яно малітву зашаптала
Шэптам невыразным і слабым.
Жыцейка,дазволь мне на мяжы
У цянёк пад дзічкай легчы збоку.
Пра сябе хоць крышку раскажы,
Як прыйшло ты з даўніны далёкай.
Нам гады твае не палічыць,
Зернем важкім леглі яны ў глебу.
Здолела ты многіх накарміць,
Хоць не ўдосталь,ды жытнёвым хлебам.
Калі ў хаце голад быў і пуста,
У малочным тумане,
За шырокім мастом
У хаце бабы Ганулі
Цішыня і пакой.
Трашчаць у печцы паленцы,
І пруткі танчаць у лад.
Вяжа бабця Гануля
Для любімых рабят.
І спявае ціхутка
Пра дзіцё марака,
Пра чырвоную ружу,
Што па рэчцы плыла.
Гэты дзень мне ўсё сніцца.
Памяць — быццам канвой.
…У садзе бабы Ганулі
Вецце гне лістабой.
Гімн Аланаў (Ясаў)
(Jász himnusz)
Арон Гаал
Прыйшлі мы з месцаў, дзе Сонца ўстае, спяшаючыся за зоркаю лёсу,
І вывелі верныя коні народ да берагоў паўнаводнай ракі.
І мы прынеслі з сабою свае хаты, і ўсё, што змясцілі на вазах:
І танцы, і песні, родную нашу мову, і Бога-немаўля ў сэрцах.
Бязлітасны вораг і змрок са стрэл накрыў блакітныя палі,
Вясна ўжо гасцюе. Келiшкам звiнiць.
Але "на закуску" —
зiма — "па-ангельску" не хоча "звалiць",
сыходзiць па-руску.
Стакроць "лабызаецца", "на пасашок"
"паўчаркi" "прымае",
з цвiка падзашэрпаны свой кажушок
гуллiва здымае.
Напялiўшы шапку, глядзiць у вакно:
"Падсохла дарога?"
Але за парожак нуду, ўсё адно,
не выправiць "З Богам!"
Яна то пажыткi свае растрасе —
А вы верыце ў цуды — у тыя, якія магчымы,
незалежна ад явы — i рэчаў, і "рэкаў"-прагнозоў?
У такія, што ўсюды, заўсёды, без пэўнай прычыны,
нечакана-чакана "збываюць" "нязбыўныя" крозы?
Што ў хвіліны адчаю па ляманту-воклічу сэрца,
як нябесная манна, з'яўляюцца ўцехаю "звышай"
і нязменна ратуюць, калі ўнізе бездань смяецца
і раз'юшаны вецер канат пад нагамі калыша?
Гук.
Без рода, без племя
Застанешся чужым,
Нікаму не патрэбным,
Як шызы дым,
Хлеба скарынкаю
Долі тваёй,
Яе пылам цьвілым,
Пахарчуецца моль,
Язык, здраўлянеўшы
Ад мовы чужой,
Гук мовіць мілейшы,
Захаваны душой…
-25.03.18.
Прыгажосьць.
Прыгажосьць зіхатліва.
Прыгажосьць добразычна,
Ільне долі шчасьлівай,
Што насустрач ня выйшла,
Што злажылася ў кропку,
Прамільгнула хвілінай,
Дзе мы жылі таропка,
Дзе былі маладымі,
Завалілась упокат
Ля бацькоўскае хаты,
Каля плота старога,
За маімі гадамі…
-24.03.18.
Зьбядняць жыцьцё сваё ня трэба,
На ланцугу душу трымаць,
Глотку душыць, як рвецца песьня,
Якую нельга ўжо стрываць.
Ідзі за ёй - і знойдзеш шчасьце,
Нідзе якога не знайшоў -
Адным здабыткам і багацьцем
Гэтай няўрымсьлівай душэ…
-18.03.18.
п. Н.С.
Мабыць, я дужа ганарлівы,
Хоць ганарыцца няма чым,
Мабыць стары я, немажлівы,
Каб крок зрабіць, вусны адкрыць,
Каб імя мовіць тваё зноўку,
Сказаць бясклопатна аб тым,
Што да каханьньня, да любові,
То тухне сэрца, то гарыць.
Яно - узьлёт нястрымным крылам,
Яно - атрута, горкій дым,
Мабыць, я быў бы ганарлівым,
Ды ганарыцца няма чым.
-17.03.18.
Жыцьцю.
Жыцьцю ійсьці
Мурожнымі даламі,
Яму квітнець, буйсьці
І палымнець над намі,
Жыцьцё - гасподні агмень,
Праз цемрадзь і вятры,
Нам нясьці надана
І быць у ім людзьмі.
-17.03.18.
Дакранісь да мяне, далучыся…
Не ўспрымай мае словы за пыл,
Што ўздымаецца ў дальнія высі
Ў тых краях, дзе калісьці я жыў.
Падыйдзі да мяне, ды застанься
Назаўседы братэрскім, маім.
Толькі здуру ўжо не вяртайся
Да таго, хто быў панам тваім.
Прыхілісь да мяне, ды паслухай,
Як узбуджана сэрца крывёй,
Ад чаго захапілася стукам?
Мабыць, у пошуках волі сваёй.
Падтрымай жа мяне, ды разам
Будзь у свеце святлом. Незгасальным. І ў думцы, і ў слове,
і ва ўчынку — любым, як у цемры паходня, свяці!
I ўсе "дзеі" свае насычай выпраменнем Любові,
ратавальней якой анiчога няма у жыцці.
Асвятляй ёю ўсіх, не мiнаючы хмарна нікога: :
і сваіх, і чужых, незалежна ад слоў іх і спраў,
дабрадзеяў і злых, i не толькі сяброў, а й нябогаў —
Няма павагі да цябе,
Забіў ты лепшае ва мне
Сваім хачу, я так сказаў.
Ты так упарта кіраваў.
Нема павагі да сябе,
Што ўсё дазволіла цябе.
Спакой сям'і ўсё берагла,
І саступала як магла.
На волю, да людзей хачу,
Я ўцяку, я палячу.
I хоць ты крылы падрэзаў,
Мяне ў руках не ўтрымаў.
Вецер жалобіць.
Апошні ліст адляцеў
у адзіноце.
Збіраю ў пляшку
кастрычніцкі туман, каб
частаваць сяброў.
Недапісаны
верш на змоклай паперы:
забаўкі дажджу.
Храм на пагорку,
могілкі пад гарою:
ростані лёсаў.
Жонка ўкладвае
ніці доўгіх медзяных
валасоў. Блішчаць
іголкі стракоз. Кроплі
расы на хрызантэмах.
|